Di tích Ngôi nhà lưu niệm thời niên thiếu của Chủ tịch Tôn Đức Thắng
Ngôi nhà được xây dựng vào năm 1887, trước khi Bác Tôn được sinh ra đời một năm. Nhà được xây theo kiểu nhà sàn Nam bộ ba gian, 2 chái bát dần. Toàn bộ loại gỗ sử dụng trong nhà là gỗ thao lao, riêng bộ cột được làm bằng gỗ tràm. Mái lợp ngói đại ống hay còn gọi là ngói âm dương.Tổng diện tích ngôi nhà là 156m2.
Về phần trang trí bên trong ngôi nhà: chính giữa là bàn thờ ông bà, hai bên là phòng ngủ, phía trước phòng ngủ là hai tủ đứng. Tủ đứng bên phải là tủ kiến do song thân Bác sử dụng, tủ đứng bên trái do bác mua về tặng cha mẹ khi học nghề ở trên Sài Gòn. Phía trên là hai bức ảnh song thân cụ ông Tôn Văn Đề và cụ bà Nguyễn Thị Dị. Phía dưới là ảnh hai vợ chồng em trai thứ tư: Bác Tôn Đức Nhung và em dâu là bà Nguyễn Thị Từ. Chính ngôi nhà này ngày 20 tháng 8 năm 1888 cậu bé Tôn Đức Thắng đã cất tiếng khóc chào đời, và sống những tháng ngày thơ ấu. Ngôi nhà này đã từng chứng kiến nhiều cảnh vui mừng tương hội giữa Bác và gia đình trong những tháng năm dài bác xa quê hương đi làm cách mạng. Sau khi CMT8 thành công 1945 và sau đại thắng mùa xuân 1975 Bác đã về đây thăm lại gia đình và quê hương mặc dù cha mẹ không còn anh em người còn người mất nhưng nổi vui mừng khao khát của người con sau 30 năm xa xứ làm xao động cả xóm làng cù lao Ông Hổ.
Ngôi nhà đã hơn một trăm tuổi, vì thế đã trải qua nhiều lần trùng tu và sữa chữa như: năm 1932 em trai của Bác là Bác Tôn Đức Nhung sữa lại và lót thêm phần ván sàn phía trước vì trước kia là nền đất. Về sau này có cặp sắt vào các cột, sắp xếp lại phần mái ngối phía trên. Cặp các cột căm xe vuông vào cột tràm tạo sự vững chắc cho ngôi nhà và gia cố phần móng sàn phía pdưới thay một số ván vách bên hông nhà. Và lần gần đây nhất nhân kỷ niệm 130 năm ngày sinh Chủ tịch Tôn Đức Thắng, Trung ương, UBND Tỉnh An Giang, SVHTTDL cho trùng tu và sửa chữa như thay 4 cây cột bị hư, cho lót đá toàn bộ sân nền phía trước.
Tuy ngôi nhà đã trải qua nhiều lần trùng tu và sữa chữa nhưng ngôi nhà vẫn giữa được dáng vẽ nguyên gốc buổi ban đầu.
Hàng ba trước đây là nền đất nên có ba bộ ngựa ở phía trước, nhưng hiện nay chỉ còn một bộ ngựa gỏ mà bác Tôn thường hay nằm nghĩ ngơi khi có dịp về thăm nhà vào mỗi thứ 7, Chủ nhật hàng tuần lúc Bác còn học ở Long xuyên về.
Hơn 70 năm cho sự nghiệp hoạt động cách mạng, Bác Tôn về thăm quê chỉ 2 lần đó là năm 1945 và năm 1975. Nhưng hai tiếng quê cha đất tổ luôn là nổi niềm sâu lắng trong con người của Bác bởi vì lần thăm nhà năm 1945 Bác chỉ ngủ lại 1 đêm sau đó bác lại ra đi.
Sau ba mươi năm xa cách, tháng 10/1975 Bác Tôn đã về thăm lại quê nhà, trong không khí xúc động và ân tình vị chủ tịch nước nói: “Hôm nay tôi được Đảng và Nhà nước cho phép tôi về thăm quê nhà. Chưa bao giờ tôi sung sướng như lúc này, khi cả nước được độc lập, tự do, Bắc Nam thống nhất”. Khi Bác Tôn, vị chủ tịch nước nói “được phép” Đảng và Nhà nước cho về thăm quê tất cả mọi người đều xúc động. Mặc dù với cương vị là chủ tịch nước Bác mặc áo sơ mi trắng và chiếc quần bạc màu. Dưới chân, Bác đi đôi dép râu do chính mình tự chế. chủ tịch nước vẫn giữ nét chất phác của người miền quê Bác hỏi: “Ủa, cây xoài đâu?”, “Tôi nhớ hồi tôi đi có 3 bụi tre và 3 cây sao mà”. Bác đã ngồi đây trên bộ bàn ghế hàng quyên tâm sự với gia đình và bà con hàng xóm chỉ vỏn vẹn 45 phút Bác lại đi, bà con cố níu Bác ở lại ít phút nữa nhưng Bác cảm ơn bà con và nói: Về thăm đủ mặt vậy là mừng quá rồi, xin phép còn đi việc nước! ” .
Do ngôi nhà gắn liền với cuộc đời niên thiếu của Bác, vị lãnh tụ kính mến của giai cấp công nhân Việt Nam, người chiến sĩ cộng sản mẫu mực, người bạn chiến đấu thân thiết cùng chung chí hướng với Chủ tịch HCM đã cống hiến gần trọn cuộc đời mình cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc.
Ngày 30/8/1984 Bộ Văn Hóa ra quyết định số 114/VHQĐ công nhận Ngôi nhà lưu niệm thời niên thiếu chủ tịch Tôn Đức Thắng là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia. Với những giá trị Lịch sử và Văn hóa đó nên 10/05/2012 Thủ tướng chính phủ ký quyết định công nhận Khu lưu niệm Chủ tịch Tôn đức Thắng là di tích lịch sử quốc gia Đặc Biệt.
KHU MỘ CHÍ
Phía sau ngôi nhà 50m là khu mộ của gia đình, Mời đoàn di chuyển ra phía sau để tham quan.
Sau khi thắm hương xong giới thiệu: xin giới thiệu đây là khu mộ chí của gia đình gồm mộ cụ ông, cụ bà, và 2 mộ kế là mộ vợ chồng người em trai thứ 4 đó là Bác Nhung và vợ Bác Nhung.
Khu mộ này trước đây được đắp xi măng. Khi được Bộ Văn Hóa công nhận là Di tích lịch sử thì đã cho tô thêm phần đá rửa, tráng và tô cao thêm phần nền, đồng thời đó cũng xây đường đi từ ngôi nhà ra khu mộ để cho gia đình và khách tham quan tiện việc viếng thăm. Không khí miền quê trong lành và yên ả nên người dân ở đây sống rất thọ, khi nhìn vào bia mộ quý khách sẽ thấy rõ điều đó, và Bác Tôn có lẽ cũng được hưởng sự di truyền đó nên thọ 92 tuổi.
